นักข่าวพูดภาษาเพียงภาษาเดียว นั่นคือภาษาของพวกเขาเอง ถ้าคุณต้องการจะเข้าถึงพวกเขา คุณก็ต้องพูดภาษาของพวกเขา นั่นหมายความว่าใบแถลงข่าวของคุณต้องเลียนแบบรูปแบบและวิธีการเขียนแบบข่าว มันง่ายและตรงไปตรงมา และถ้าคุณไม่ใช้แบบนี้ ใบแถลงข่าวของคุณจะไม่เป็นผล ต่อไปนี้เป็นวิธีเขียน
- หน้า 1
- วิธีการติดต่อกับคุณ
- เวลาที่จะเผยแพร่
- พาดหัวข่าว (ไม่เกิน 8 คำ)
- ย่อหน้าแรก – เขียนเรื่องราวทั้งหมดไว้ในประโยคเดียว
- ย่อหน้าสั้นๆ อีก 2 หรือ 3 ย่อหน้า อธิบายเรื่อง
- วิธีการติดต่อกับคุณ (อีกครั้ง)
- หน้า 2
- หมายเหตุสำหรับนักข่าว
วิธีเขียน
ต่อไปนี้เป็นวิธีเขียนในแต่ละส่วน
- รายละเอียดวิธีติดต่อ: ไม่มีนักข่าวที่ไหนลงเรื่องโดยไม่ทราบที่มา ส่วนนี้จำเป็นต้องมี ชื่อองค์กรของคุณ (เขียนตัวโตๆ) ชื่อคนที่ติดต่อได้ (1-2 คน) หมายเลขติดต่อ (ที่สามารถติดต่อได้ในช่วงสองสามวันต่อจากนี้ หรือหมายเลขโทรศัพท์มือถือ)
- เวลาที่จะเผยแพร่: เป็นการบอกนักข่าวว่าอย่าเพิ่งเผยแพร่ใบแถลงข่าวจนกว่าจะถึงเวลาที่กำหนด แต่การกำหนดเวลาที่จะเผยแพร่ไม่ได้หมายความว่านักข่าวจะไม่โง่ถึงขนาดจะโทรศัพท์ไปถามความเห็นจากตำรวจหรือบรรษัทที่คุณจะเข้ายึดว่าพวกเขาคิดอย่างไร ดังนั้น อย่าใส่อะไรลงในใบแถลงข่าวที่คุณไม่อยากให้รู้กันทั่วไป
- อย่าใส่เวลาที่จะเผยแพร่ ถ้าคุณมีข่าวด่วนและอยากให้วิทยุหรือโทรทัศน์มาทันที
- โดยทั่วไป คุณจะใส่เวลาที่จะเผยแพร่เพื่อเป็นการแจ้งเตือนล่วงหน้าถึงปฏิบัติการที่จะทำ (เช่น 24 ชั่วโมงก่อนเริ่ม) แต่ไม่ใส่ในใบแถลงข่าวที่คุณจะออกทันทีที่เริ่มลงมือปฏิบัติการ
- พาดหัวข่าว: ต้องสั้น มีความหมาย และตรงประเด็น หลีกเลี่ยงการเขียนแบบคลุมเครือ เล่นคำ หรือทำให้ดูฉลาดมากไป เป้าหมายของพาดหัวข่าวก็คือเพื่อดึงดูดความสนใจของนักข่าว และบอกให้รู้ว่ามันเกี่ยวกับอะไร และต้องไม่เกิน 8 คำ
- การเขียนพาดหัวข่าวไม่ใช่ง่าย และต้องฝึกฝน ลองดูว่าในหนังสือพิมพ์เขียนอย่างไร
- ต้องเขียนแบบตรงไปตรงมา และเรียบง่าย
- ย่อหน้าแรก: นี่ก็ไม่ง่ายเช่นกัน สำคัญที่ต้องทำให้ถูกวิธี คุณต้องเขียนประโยคประโยคเดียวที่บอกเรื่องราวทั้งหมด ถ้านักข่าวอ่านแล้วไม่รู้สาระของเรื่อง เขาก็จะไม่อ่านต่อ
- เขียนสิ่งที่คุณอยากจะบอก จากนั้นค่อยๆ เคี่ยวให้งวดลง เอาแต่แก่น ลองอ่านวิธีเขียนข่าวในหนังสือพิมพ์ดู
- ย่อหน้าต่อไป: ต้องมีไม่เกิน 2-3 ย่อหน้า แต่ละย่อหน้าก็ไม่ควรยาวกว่าประโยค 1-2 ประโยคที่เขียนแบบตรงไปตรงมา
- ย่อหน้านี้จะขยายความย่อหน้าแรก จงเขียนให้ง่ายและไม่ใช้ศัพท์เฉพาะ ถ้ามีข้อมูลสำคัญอื่นๆ ที่ต้องการให้นักข่าวทราบ ก็ให้ใส่ไว้ในหมายเหตุสำหรับนักข่าว
- ตรวจดูว่าย่อหน้า 2-3 ย่อหน้านี้ จะต้องบอกให้ครบว่า ใคร ทำไม ทำอะไร ที่ไหน และเมื่อไร
- รายละเอียดวิธีติดต่อ: ลงซ้ำไว้อีกครั้งหนึ่ง
- หมายเหตุสำหรับนักข่าว: มีหรือไม่มีก็ได้ ถ้ามีก็ควรแยกไว้เป็นอีกแผ่นหนึ่งต่างหาก
- โดยทั่วไป คุณควรจะเขียนไม่เกิน 4-5 ย่อหน้า และไม่ควรเกินกว่า 1 แผ่น
- ควรจะให้รายละเอียดเกี่ยวกับหลักการและเหตุผลของปฏิบัติการ คุณควรใส่ข้อมูลที่ซับซ้อนไว้ที่นี่ ไม่ใช่หน้าแรก
- ควรใส่หมายเลขหน้าย่อหน้าด้วย จะทำให้อ่านได้ง่าย
วิธีทำให้ใบแถลงข่าวได้ผล
แน่นอนว่าข่าวต้องเป็นอะไรที่แปลกใหม่ ดังนั้นคุณควรต้องย้ำถึงอะไรใหม่ๆ ที่มีในปฏิบัติการของคุณ ซึ่งไม่น่าจะยาก เพราะปฏิบัติการแบบทำกันเองอย่างนี้ มักจะเต็มไปด้วยความคิดสร้างสรรค์ มีอะไรใหม่ๆ และวิธีการที่น่าตื่นเต้น ที่คุณจะต้องทำก็คือทำให้นักข่าวรู้
ดูตัวอย่างการประท้วงการสร้างถนนในเบอร์มิงแฮม ถ้าพาดหัวข่าวว่า “ผู้ประท้วงยึดต้นไม้ตลอดแนวถนน” ใบแถลงข่าวก็จะลงถังขยะไป เพราะเคยมีแบบนี้มาแล้ว แต่ถ้าเป็น “เทศน์ยาวที่สุดในโลกกดดันหยุดสร้างถนน” (บอกเรื่องราวว่านักบวชคริสต์พบว่าการขัดจังหวะนักบวชในขณะเทศน์จะผิดกฎหมาย และตั้งใจจะเทศน์อย่างต่อเนื่องหน้าต้นไม้ที่กำลังจะถูกตัด) นักข่าวจะสงสัยว่านี่มันอะไร ถ้าคุณจะเขียนถึงการเข้ายึดต้นไม้ ก็เขียนในย่อหน้าถัดไป
อาจจะมีแง่มุมทางการเมืองของเรื่องราว ที่คุณอาจจะใช้เพื่อดึงดูดความสนใจนักข่าวให้มายังการประท้วงของคุณ ถ้าการประท้วงของคุณอยู่นอกเมือง และคุณจัดให้มีรถรับส่ง ก็บอกไว้ในใบแถลงข่าวด้วยว่ายินดีต้อนรับนักข่าวให้นั่งรถไปด้วย เพื่อเพิ่มความสะดวกให้
เวลาที่ควรส่งใบแถลงข่าว
ใบแถลงข่าวที่สำคัญที่สุด ต้องส่งออกไปก่อนปฏิบัติการราว 2 วัน ไม่เช่นนั้นมันก็ไม่เป็นข่าวมากนัก แต่ถ้าคุณจะส่งออกไปก่อนหน้านี้นานๆ เช่นราว 10 วันก่อนปฏิบัติการก็ดีเหมือนกัน เพื่อที่ว่าเมื่อนักข่าวได้รับใบแถลงข่าวใบที่ 2 พวกเขาก็พร้อมที่จะออกไป
และสำคัญเช่นกันที่ต้องออกใบแถลงข่าวใบที่ 3 เมื่อปฏิบัติการเริ่มต้นขึ้น บอกนักข่าวว่าคุณประสบความสำเร็จ เช่นสามารถหยุดการทำงานที่ถนนเลี่ยงเมือง หรือปิดล้อมสำนักงานได้แล้ว เป็นต้น
ถ้าเป็นปฏิบัติการแบบวันเดียว คนของคุณที่ทำงานกับนักข่าวยังคงมีพลังงานและทรัพยากรเหลืออยู่ ดังนั้นจะส่งใบแถลงข่าวใบที่ 4 เพื่อบอกว่าปฏิบัติการเป็นไปอย่างไร ก็ดีเหมือนกัน ความสนใจของนักข่าวไม่อยู่กับร่องกับรอย และต้องคอยกระตุ้นกันตลอดเวลา
ถ้าเป็นปฏิบัติการแบบยาวกว่าหนึ่งวัน ก็ออกใบแถลงข่าวทุกวันตราบเท่าที่มีคุณอะไรจะบอก เมื่อใดที่เหตุการณ์ได้เป็นข่าวแล้ว ก็จะมีโอกาสที่จะติดตามพวกนักข่าวอย่างต่อเนื่อง ตอนนี้คุณอาจจะทำให้พวกเขายอมลงเรื่องเกี่ยวกับประเด็นที่คุณพยายามต่อสู้อยู่ แทนที่จะลงแต่ข่าวเหตุการณ์อย่างเดียว
จะส่งใบแถลงข่าวให้ใคร
เคล็ดลับความสำเร็จของการออกใบแถลงข่าวก็คือ ส่งให้ถูกคน ดังนั้น จงหาว่าคนนั้นเป็นใคร โดยการทำบัญชีรายชื่อของสื่อมวลชนที่คุณต้องการจะส่ง และนักข่าวบางคน ที่ดูจะสนใจประเด็น
- ยิ่งเข้าถึงได้หลายที่ก็ยิ่งดี
- คุณอาจจะส่งให้สื่อมวลชนท้องถิ่นก็ได้ แต่ถ้าเป็นปฏิบัติการระดับชาติ ก็ต้องเข้าหาสื่อมวลชนระดับชาติ
คุณอาจจะต้องปรับเนื้อหาและแนวของใบแถลงข่าวของคุณให้เข้ากับสื่อที่คุณจะส่งด้วย เช่น “ผู้ประท้วงการสร้างถนนมายังเมืองรอมฟอร์ด” อาจจะน่าสนใจสำหรับหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น แต่ถ้าจะส่งไปยังสื่อระดับชาติ มันอาจต้องเป็นอะไรแบบ “เปิดแนวรบใหม่ในสงครามการสร้างถนน”
การติดตาม
คุณต้องโทรศัพท์เพื่อติดตามผล โทรศัพท์ไปถามสั้นๆ ว่าได้รับใบแถลงข่าวหรือยัง จะลงข่าวไหม หรือต้องการข้อมูลเพิ่มหรือไม่ บางทีพวกนักข่าวก็ไม่สุภาพและไม่ช่วยเหลือ แต่อย่าท้อถอย
คุณควรเตรียมคำพูดไว้สัก 1-2 ประโยค เพราะคำถามแรกที่นักข่าวจะถามก็คือ “แล้วมันเกี่ยวกับเรื่องอะไรเหรอ” ถ้าคุณพูดเกิน 10 วินาที ความสนใจของพวกเขาจะล่องลอยไปเรื่องอื่นแล้ว
ข้อมูลมาจากบทความ
An Activists’ Guide to Exploiting the Media
เขียนโดย George Monbiot
ผู้แปล: ลภาพรรณ ศุภมันตา
แปลจาก “mass action handbook: getting your community on the road and into the street”, http://www.uproot.info/actionhandbook/index.html