ทำไมต้องจัดปฏิบัติการสร้างความรู้
ขณะเตรียมจะเดินทางไปยังสถานที่ห่างไกลเพื่อประท้วง คุณจะพบคำถามมากมายอย่างแน่นอน ทำไมจะต้องเสียเวลาไปประท้วงด้วยล่ะ คุณประท้วงอะไร ทำไมถึงไม่ดีล่ะ คุณอาจรับมือกับคำถามเหล่านี้ทีละคำถาม หรือกลุ่มเครือสหายของคุณอาจจะจัดปฏิบัติการสร้างความรู้ขึ้นมาเองก็ได้ ปฏิบัติการนี้เริ่มต้นจากธรรมเนียมสุดขั้วของยุคซิกซ์ตี้ที่เหล่านักศึกษาพากันออกจากห้องเรียนมาเดินประท้วง. การจัดปฏิบัติการสร้างความรู้เปิดโอกาสให้คุณได้เข้าหาคนจำนวนมากในชุมชนของคุณ ให้พวกเขาเรียนรู้เกี่ยวกับประเด็นใกล้ตัวเขา และกระตุ้นให้พวกเขาออกมาปฏิบัติการ คุณสามารถช่วยให้คนเข้าใจว่าการค้าเสรี หนี้สิน ลัทธิจักรวรรดินิยม และสงคราม ส่งผลกระทบต่อชีวิตพวกเขาและชีวิตคนอื่นๆ ทั้งโลกได้อย่างไร นักศึกษา คนงาน นักการศึกษา และคนธรรมดาทั่วไปก็เข้าร่วมปฏิบัติการนี้ได้ ไม่ใช่ด้วยการไปเรียนรู้อย่างเดียวแต่ไปให้ความรู้ด้วย การรวมเอาคนที่แตกต่างกันในท้องถิ่นอย่างเช่นนักการศึกษา จะทำให้ได้พันธมิตรใหม่ๆ เปิดโอกาสอย่างดีที่จะระดมทุน และอาจจะได้คนใหม่ๆ เข้ามาในเครือสหายด้วย การใช้นักการศึกษาที่ไม่ใช่มืออาชีพจะเพิ่มน้ำหนักให้แก่ปฏิบัติการสร้างความรู้ของคุณ เป็นการทำให้การศึกษาไม่ใช่ประสบการณ์ของนักวิชาการแต่เพียงอย่างเดียว แต่เป็นความทุกข์ยากที่สัมผัสได้ในโลก เกิดความเชื่อมโยงสายตรงระหว่างประเด็นกับผลกระทบของประเด็นต่อชีวิตของผู้คน
คุณไม่จำเป็นต้องมี “ผู้เชี่ยวชาญ” นักพูดค่าตัวสูง หรือคนภายนอกชุมชนของคุณ เราเคยจัดปฏิบัติการสร้างความรู้เป็นสิบครั้งโดยไม่ต้องจ่ายเงินให้ใครเลย หรือไม่ได้นำคนนอกชุมชนเข้ามา ในกระบวนการนี้นักกิจกรรมหลายคนได้พูดต่อหน้ากลุ่มคนเป็นครั้งแรก และอีกหลายคนกลายเป็นนักพูดที่มีทักษะและความมั่นใจ
เราออกแบบปฏิบัติการสร้างความรู้ตามตัวแบบการสัมมนานานาชาติว่าด้วยโลกาภิวัตน์ ตัวแบบชนิดนี้จะช่วยให้ผู้พูดที่ไม่มีประสบการณ์สามารถนำเสนอผลงานได้อย่างยอดเยี่ยม เราขอให้เขาพูดเพียงแค่ 10 นาทีเกี่ยวกับประเด็นเฉพาะเจาะจงประเด็นหนึ่ง “ทีมปฏิบัติการสร้างความรู้” แนะแนวทางแก่ผู้พูดว่าเขาต้องพูดครอบคลุมเรื่องใดบ้าง และช่วยพวกเขาหาแหล่งข้อมูล สิ่งที่เราค้นพบก็คือ มันไม่ใช่เรื่องยากเท่าไหร่ที่จะทำการค้นคว้าข้อมูลที่จำเป็นต่อการนำเสนอเป็นเวลา 10 นาที เกี่ยวกับหัวข้ออย่างเช่นการแปรรูปน้ำเป็นทรัพย์สินเอกชน ประสบการณ์ของเราบ่งบอกว่า บ่อยครั้งที่นักพูดอาชีพ (เช่นพวกศาสตราจารย์) มักจะพูดยาวเกินไป และมักจะไม่ปรับข้อมูลงานวิจัยให้ทันสมัยก่อนจะนำเสนอเกือบทุกครั้ง แต่นักศึกษาปริญญาตรีและ “ปัญญาชนตามธรรมชาติ” จากชุมชนเสียอีก ที่นำเสนอได้ชัดเจนและใช้ข้อมูลที่ทันสมัยมากกว่า
การจัดปฏิบัติการสร้างความรู้ทั้งง่ายและถูก
วันเวลา
ก่อนอื่นเราคิดหาวันที่เหมาะๆ สำหรับชุมชนของเรา ปฏิบัติการสร้างความรู้มักจะใช้เวลาทั้งวัน ตั้งแต่ 9.30-18.30 น. ตามด้วยงานเลี้ยงระดมทุน เพราะผู้เข้าร่วมได้สนุกสนานกับการเรียนรู้ตลอดทั้งวันแล้ว ช่วงวันสุดสัปดาห์จะดีสำหรับบางชุมชน แต่บางที่ ช่วงกลางสัปดาห์จะดีกว่า เราพยายามจัดการบรรยายดีๆ ในช่วงอาหารเที่ยง เพื่อที่ว่าคนจะมาได้ตอนช่วงพักกลางวัน เราเคยจัดอย่างน้อย 1 ช่วงการบรรยายให้เริ่มต้นหลังเวลา 17.30 น. เพื่อให้คนที่ทำงานจนเวลา 17.00 น. มาร่วมหลังเลิกงานได้
สถานที่
ต้องเป็นที่ที่ไม่ต้องเสียเงิน หาง่าย และเป็นที่รู้จักคุ้นเคยและสะดวก ไม่อย่างนั้นบางคนก็จะไม่มา
เนื้อหา
คณะกรรมการจัดปฏิบัติการสร้างความรู้ควรจะเริ่มโดยการแบ่งวันออกเป็นคาบ คาบละหนึ่งชั่วโมงครึ่ง และมีช่วงพัก 10-15 นาที จากนั้นก็กำหนดหัวข้อเสวนา อย่าลืมว่าบางคนจะมาอยู่ตลอดทั้งวัน บางคนมาฟังบางหัวข้อ และคนอื่นๆ จะมาช่วงที่จะมาได้ เราจะตั้งชื่อหัวข้อและระดมความคิดกันว่าจะครอบคลุมประเด็นใดบ้าง พอเราคิดได้แล้ว ก็จะเริ่มเชิญวิทยากรและกลุ่มนักกิจกรรม เรามักจะมีหัวข้อเกี่ยวกับกิจกรรมปฏิบัติการด้วยซึ่งจะมีการนำเสนอความคิดหลากหลายว่าจะทำปฏิบัติการอย่างไรได้บ้าง และเราก็มักจะใส่เรื่องอะไรเกี่ยวกับสื่อมวลชนทางเลือกหรือสื่ออิสระเอาไว้สักตอนหนึ่งด้วย
คณะกรรมการจัดปฏิบัติการสร้างความรู้จะต้องทำงานร่วมกับวิทยากรอาสาสมัคร และจัดตารางเวลาของพวกเขาให้ลงตัว เรามักจะเชิญวิทยากร 3-5 คน ต่อหนึ่งช่วงเสวนา (รวมแล้วจะมี 15-20 คนต่อวัน) แต่ละคนจะพูด 10 นาที และเวลาที่เหลือจะเป็นการถามตอบและอภิปราย แบบนี้จะทำให้ผู้ฟังซึ่งมีความรู้ได้มีโอกาสแบ่งปันความรู้นั้น ซึ่งเป็นจิตวิญญาณของ “ปฏิบัติการสร้างความรู้” อย่างแท้จริง
ภายหลังจากกำหนดตารางเวลากับวิทยากรอาสาสมัครทั้งหมดแล้ว มันอาจจะยังคงมีประเด็นสำคัญๆ อีกหลายประเด็นที่ยังไม่ได้รวมไว้ ถึงจุดนี้ คณะกรรมการจัดปฏิบัติการสร้างความรู้จะต้องติดต่อนักกิจกรรมที่มีประสบการณ์เพิ่มอีกหลายคน และขอให้เขามาพูดในช่วงเวลาที่ว่างอยู่ บางครั้ง คนบางคนต้องพูดหลายช่วงเสวนา
ในช่วงการเสวนาควรจะมีผู้ดำเนินรายการด้วย ซึ่งเขาจะควบคุมให้อยู่ในเวลา 10 นาทีและดำเนินการช่วงการอภิปรายด้วย นี่เป็นบทบาทที่จะช่วยให้คนที่ไม่ได้เตรียมพร้อมที่จะนำเสนอเข้ามามีส่วนร่วมได้
การโฆษณาประชาสัมพันธ์
- แผ่นโปสเตอร์และใบปลิวสวยๆ สามารถบอกให้คนรู้ถึงปฏิบัติการสร้างความรู้ได้อย่างกว้างขวาง นี่เป็นโอกาสที่จะให้ศิลปินเข้ามามีส่วนร่วมในปฏิบัติการของคุณซึ่งปกติแล้วเขาอาจจะไม่กระตือรือร้นนัก
- แผ่นโปสเตอร์และแผ่นพับควรจะโฆษณากิจกรรมการหาทุน ปฏิบัติการในท้องถิ่น และปฏิบัติการระดับมวลชนที่จะไปเข้าร่วมด้วย ไปพร้อมกัน ควรจะบอกเว็บไซต์อย่างน้อยหนึ่งเว็บไซต์ที่คนสามารถเข้าไปดูข้อมูลได้ถ้าเขาพลาดกิจกรรม
- อย่าลืมสถานีวิทยุชุมชนและหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ของท้องถิ่น (มักจะให้พื้นที่โฆษณากิจกรรมโดยไม่เสียเงิน)
- ทีมทำงานด้านสื่อมวลชนควรทำใบแถลงข่าว
- แน่นอนที่สุดว่าวิธีที่ดีที่สุดในการกระจายข่าวสารคือการพูดกันปากต่อปาก คอยระวังแผนลำดับเวลาว่าในช่วงสัปดาห์ก่อนปฏิบัติการสร้างความรู้ คณะทำงานทุกคณะควรมุ่งความสนใจไปที่การโฆษณา ทุกคนควรมีแผนพับหรือใบปลิวติดตัวตลอดเวลา อย่างไรก็ดี ถ้านี่คือวิธีการโฆษณาแต่เพียงแบบเดียวของคุณละก็ บางทีคุณอาจพลาดพันธมิตรสำคัญไปอย่างเช่นสหภาพแรงงาน หรือชุมชนคนผิวสี
- เตือน เตือน และเตือน: เป็นเรื่องน่าเศร้าที่คนตั้งใจจะไปร่วมกิจกรรมแล้วแต่กลับลืม คุณควรส่งอีเมลเตือนด้วยวาจาและโทรศัพท์ในนาทีสุดท้ายด้วย
การตั้งโต๊ะ
เชิญกลุ่มนักกิจกรรมอื่นๆ ในท้องถิ่นมาตั้งโต๊ะให้ข้อมูลในสถานที่ปฏิบัติการด้วย จะดีมากเลยถ้าร้านหนังสือหัวก้าวหน้า มาร่วมตั้งโต๊ะขายหนังสือที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อที่พูดคุยกัน บางทีพวกเขาอาจจะแบ่งเปอร์เซ็นต์จากกำไรให้คุณด้วย
ผู้แปล: ลภาพรรณ ศุภมันตา
แปลจาก “mass action handbook: getting your community on the road and into the street”, http://www.uproot.info/actionhandbook/index.html
Photo by Phil Hearing on Unsplash